Manhaj ( الم نھج ), nahaj ( ال نھج ) atau minhaaj ( (المنھ اج
dari madah: نَھ ج – یَ نھج – نَھج ا yang semuanya mempunyai
satu makna. Dari segi bahasa manhaj ialah:2
“Jalan yang jelas, terang dan dikatakan juga (mengikut)
jalan yang lurus3 atau mengikut sunnah”.
Kalimah manhaj/minhaj bermakna jalan yang
terang atau mengikut sunnah. Ia disebut di dalam al-
Quran sebagaimana firman Allah Azza wa-Jalla:
2. Lihat: Lisanul Arab 2/383. Abi Fadzil Jamaluddin Muhammad al-
Afriki al-Misri. Lihat: Kamus al-Muhit. 1/209. Fairus Abadi.
3. Lihat: 1/19 منھج الاستدلال على مسائل الاعتق اد عن د اھ ل الس نة والجماع ة .
Uthman bin Ali Hasan.
“Untuk tiap-tiap umat (antara kamu), Kami
berikan aturan dan jalan yang terang (atau
sunnah)”.4
Berkata Abu Ja’far, bahawa manhaj ialah: “Jalan
yang terang atau jelas” ( 5.(البی ان الواض ح Dan apabila
dikatakan ( طریق نَھج ) bererti “Jalan Yang Terang” atau ( (ب ین
“Jelas”.
Menurut Ibn Kathir rahimahullah manhaj ialah:
“Maka manhaj ialah jalan yang terang dan mudah”.6
Manhaj juga dapat difahami menurut sebagaimana
yang dikatakan oleh Ibn Abbas radiallahu ‘anhu yang
diriwayatkan dari Mujahid, Ekrimah, Hasan al-Basri dan
selain mereka:
“Berkata Ibnu Abbas Radiallahu ‘anhu bahawa
manhaj ialah: Jalan atau sunnah”.7
4 . Al-Maidah, 5:48.
5 . Lihat: At-Tabari, 4/609.
6. Lihat: Tafsir Ibn Kathir 2/26. Dan Fathul Qadir 2/48 As-Syaukani.
“Manhaj ialah: Sunnah Nabi. Atau yang terang
dan yang jelas”. 8
Manhaj atau minhaj dimaksudkan juga sebagai
mazhab (aliran atau jalan). Walaupun mazhab sering
digunakan untuk aliran fikah tetapi ia sering juga
digunakan atau dimaksudkan dengan maksud yang sama
dengan manhaj. Seperti disebut: “Manhaj as-Salaf as-
Soleh atau Mazhab as-Salaf as-Soleh”.
7. Lihat: Sahih Bukhari. 1/46 Fathul Bari (Kitab al-Iman). Diriwayatkan
oleh Al-Lalakaii hlm. 66. At-Tabari 6/271. Lihat Ibn Kathir. 3/120.
Lihat: Manhaj Ahli Sunnah wal-Jamaah, 1/50. Khalid bin Abdullatif.
8. Lihat: At-Tabari, 6/609.